Cape Town: Khayelitsha
22 Februari 2019 | Zuid-Afrika, Kaapstad
17 februari, voormiddag
Tot onze verbazing staat de chauffeur die ons oppikt om de township Khayelitsha te bezoeken om 8 uur al aan de poort van Villa Zeezicht. Wij staan op het punt om te ontbijten. Op onze voucher staat immers “pick up at 9 o’ clock”. Ik krijg ene Louis aan de lijn die me verzekerd dat het geen probleem is. We kunnen rustig ontbijten, al is dat met een in de auto wachtende man eerder relatief. Om kwart voor negen vertrekken we richting Khayelitsha, een kleine 30 kilometer van hier, ca. 25’ rijden. Dat gaat bijzonder vlot. “Zondag, heel anders dan gisteren, toch ook een weekenddag.” “Misschien is zaterdag gewoon een werkdag voor veel mensen en hebben zij alleen zondag vrij.”
In het kantoorgebouw van Khayelitsha Travel worden we opgewacht door Louis, onze gids. De fietsen staan al klaar. Maar hij begint met een vraag:”Waarom hebben jullie gekozen voor een tour door een township?” We leggen uit dat onze reisagente een nichtje is van Annemie en dat zij een bezoek aan de township heeft voorgesteld met de belofte dat het meer zou zijn dan - zoals zij het formuleerde - ‘aapjes kijken’. Dat is ook het laatste waar wij op zitten te wachten. De confrontatie maakt het sowieso al niet eenvoudig om je een ‘juiste’ houding aan te meten. Als het dan beperkt zou blijven tot andermans miserie bekijken... Op Kathleens vraag of we foto’s mogen maken, antwoordt hij: “Ja, maar niet zo maar. Als je iets interessants ziet, vraag het me en ik vertel dan of het kan.” Een eerlijk en geruststellend antwoord.
Voor we vertrekken vertelt Louis meer over het gebouw. Naast Khayelitsha Tours is er ook ruimte voor jonge ondernemers. Ze kunnen er gebruik maken van computers, telefoon en internet. Daarnaast kunnen jongeren ook deelnemen aan creatieve activiteiten. Het gebouw werd gerealiseerd met de steun van de overheid, die ook instaat voor het onderhoud. Aan het verzoek om de losgerukte metalen bekleding van de dakoversteken te repareren - herhaaldelijke mails - is nog geen gevolg gegeven.
Voor we per fiets vertrekken, neemt Louis ons mee naar “ our little table mountain in Khayelitsha”. Op de top - 164 trappen hoog - bevindt zich een houten platform. Sommige treden zijn eveneens aan herstelling toe, maar het daartoe voorziene budget ging helemaal naar de beheersing van de waterschaarste van vorig jaar. Vanop het platform in de zandduinen - Khayelitsha ligt tussen de kust van False Bay en de N2 - kijk je langs alle kanten uit over de reusachtige township. Net zoals in Soweto kun je die opdelen in drie ‘welvaartsniveaus’: de informal of illegal, waar de armsten wonen, meestal in shanks, de semi-formal en de formal, waar de mensen met meer geld, vaak ook de betere beroepen wonen. “Niet iedereen die rijk(er) is of wordt, trekt weg uit de township. Sommigen gaan eerst weg, maar komen later terug. Een bewijs dat je ook in een township een goed leven kan leiden.” Vaak zijn het vrije beroepen. “Dat is goed voor de economische ontwikkeling en het zelfvertrouwen van de bewoners. De solidariteit tussen de bewoners is groot.”
“Khayelitsha telt ongeveer 2,5 miljoen inwoners en heeft een oppervlakte van circa 47 x 39 kilometer,” vertelt Louis. “De township is vrij recent, van 1985. Vroeger woonden de mensen in Crossroads, dichter bij de stad en bij hun werk. Omdat de overheid het steeds groeiende aantal migranten niet aankon, werd beslist om de mensen - tegen hun zin - te verhuizen naar Khayelitsha, wat “nieuwe thuis” betekent. Er werden huizen gebouwd, de 4roomed houses. Huizen met zogezegd 4 kamers: een woonkamer, een keuken en een slaapkamer. Veel te klein voor onze families van soms wel 15 mensen. In feite waren het één-kamer-huizen.” Na hevige protesten, met geweld waarbij talrijke slachtoffers vielen, werden heel wat mensen van Crossroads hervestigd in Khayelitsha. “En omdat ze daar toch moeten wonen, proberen ze er het beste van te maken. Je moet vooruit kijken, niet naar het verleden.” Dat lijkt echt wel een typisch Zuid-Afrikaanse ingesteldheid. Een van de redenen waarom ze altijd zo vrolijk zijn? Een verklaring voor hun eeuwige glimlach? Het verklaart alleszins waarom een man als Nelson Mandela die 27 jaar opgesloten geweest is, toch positief is gebleven en waarom Ahmed Khatrada, politiek gevangene 468/64 van 1964 tot 1982 over Robbeneiland zei: “We want Robben Island to reflect the triumph of freedom and human dignity over oppression and humiliation.”
Op het platform staat ook een geel frame. Het tweede of derde dat we zien. De Tafelberg vormt steeds de achtergrond. Louis maakt een foto van ons vier terwijl we “spinach king” moeten roepen, de armen wijd open gespreid. “Waarom net “spinach king?” Dat komen we straks te weten. Van hieruit zie je de Tafelberg langs de achterkant en ziet hij er helemaal niet zo plat uit. “Maar wat zien jullie in de berg als je je fantasie laat werken?” vraagt Louis. Volmondig antwoorden we : “Een liggende mens.” “Inderdaad, een slapende reus.” Waar hebben we dat nog gezien, of werden we verondersteld om het te zien? Naast Cape Town slaapt er ook in Drakensbergen, in Giant’s Castle een reus.
“This is False Bay. Do you have any idea why it is called so?” Onze antwoorden voldoen niet. “Veel schepen die Cape Town wilden bereiken, vergisten zich van baai. Dus dit was de ‘valse’ baai. Louis vertelt ook nog dat veel mensen denken dat de Atlantische en de Indische Oceaan bij elkaar komen aan Kaap de Goede Hoop. De plaats waar het respectievelijk koude en warmere zeewater elkaar ontmoeten. Maar dat klopt niet. Dat gebeurt in Cape Agulhas, een heel eind verder naar het oosten, tevens het meest zuidelijke punt van Afrika.
De eerste meters van onze fietstocht - goede fietsen deze keer - rijden we door de rijkere buurt, met grotere huizen die goed onderhouden worden. Als eerste stop bezoeken we, of beter nemen we deel aan, een religieuze viering. Het is zondag. “Een van de tientallen religieuze strekkingen die in Khayelitsha vertegenwoordigd zijn,”vertelt Louis. “We blijven hier een half uur,” had hij vooraf aangekondigd. “Een half uur? Dat zal wel een grap zijn.” Het gezang schalt aan - naar schatting - minimaal 100 dB uit de boxen, buiten zowel als binnen. Het is een aanslag op onze gehoororganen. “Zou god doof zijn en moeten ze daarom zo luid zingen? Of misschien is hij heel ver weg?”
We worden hartelijk, met een omarming ontvangen door twee dames en nemen plaats. Vooraan in het eenvoudige, betonnen gebouw wandelt een vrouw al zingend heen en weer, begeleid op piano. De rest van het gezelschap zingt en danst mee of zit ingetogen, het hoofd voorover gebogen op een stoel. Plots staat een vrouw recht, in tranen wordt ze naar voor begeleid. “Zou ze in trance zijn of brengt het gezang te veel emoties naar boven?” Wat er gezongen wordt, begrijpen we niet, maar het heeft zeker impact. Iedereen is feestelijk - op zijn zondags - gekleed. Heren in kostuum, vrouwen in kleurrijke kleedjes en jurken. Het is wachten op de priester. Die is al even feestelijk en kleurrijk, maar wel in pak en das, uitgedost. Hij spreekt aan een bijzonder hoog tempo. Het enige woord dat ik versta, is “halleluja”. Om de paar woorden herhaalt hij het. Even later worden we gevraagd om ons voor te stellen. Net zoals alle andere mensen die hier voor de eerste keer zijn. Wij houden het kort, in tegenstelling tot enkele anderen die een heel verhaal vertellen. Dat denken we toch. “Mensen komen van ver,” volgens Louis. Iedereen in de ‘kerk’ zweet zich te pletter. Geregeld wordt een zakdoek boven gehaald. Om zweet of tranen af te vegen. Ik krijg het benauwd als ik aan de mannen in pak denk. Ondertussen is ook de over-emotionele vrouw, begeleid en ondersteund door twee mannen teruggebracht. De tranen rollen nog steeds over haar wangen en ze praat, murmelt luidop. De kinderen die in twee rijen op de grond in het middenpad kijken met grote ogen naar haar op. “Nog vijf minuutjes,” zegt Louis. Zo lang houden we het niet meer vol. Ten afscheid krijgen we nog een knuffel van de ons ontvangende dames, als dank voor onze aanwezigheid.
Terwijl we verder rijden, valt het ons op hoe joviaal en uitbundig mensen elkaar hier begroeten. Even verder roept een man dat hij met ons wil praten. Hij baat een restaurant uit. Als we vertellen dat we Belgen zijn, vertelt hij dat hij enkele weken geleden de Belgische premier hier ontvangen heeft, samen met de minister van economie. “Zou het Charles Michel geweest zijn?” “En wie is minister van economie?” “Tja, dat kunnen er meerdere zijn. We hebben er op zijn minst drie.” Achteraf schiet me te binnen dat Alexander De Croo enkele weken geleden op bezoek was in Zuid-Afrika. Hij hield er een opgemerkte speech. De man zweert bij het woord socialisme. “Dat is het enige dat de mensen hier kan helpen. “Het kan niet dat iemand rijkelijk eet als een ander niets te eten heeft. Solidariteit is noodzakelijk. Je moet delen.” Zelf heeft hij als ‘community leader’ een eigen project voor jongeren opgezet. Naast zijn restaurant is er een afdak waaronder die jongeren, vaak zogenaamd verloren jongeren, de auto’s van de klanten moeten wassen, tegen betaling. Het geld is voor hen. “Ik hou daar niks aan over. “Ze wassen niet alleen auto’s, ze leren ook dat werken loont en ik breng hen een aantal vaardigheden bij, zoals leiderschap, management.”
Op onze tocht naar de Wall of Remembrance passeren we het station - er zijn er vijf in Khayelitsha - en de grootste shopping mall - jawel een heus, flink uit de kluiten gewassen shopping center. Het is er bijzonder druk. “Aan het begin van de maand, als iedereen zijn loon ontvangen heeft, is het hier een drukte van jewelste. Alle mensen die Louis begroeten, begroeten ook ons. Wat een ambiance. We houden halt bij de Spinach King. “Vandaar dat we dat daarstraks moesten roepen.” Een prachtig voorbeeld van een ondernemende jongeman. Volgens Louis de enige in de wereld die spinaziebrood bakt. Het lijkt geen voor de hand liggende combinatie, maar ze smaakt wel. “Het resultaat van een initiatief om meer mensen groenten te laten eten. Waarom de combinatie spinazie en brood? Hij heeft zelf ontdekt, gegoogled, dat spinazie een heel gezonde groente is, veruit de gezondste en brood eet iedereen. Met zijn idee en een startkapitaal van 40 rand - net geen 3 euro - is hij naar de verantwoordelijken van het shopping center gegaan. Die vonden het de moeite waard om te ondersteunen. Ondertussen heeft hij ook een zaak in Amsterdam en plannen om nog internationaler te gaan.” Het proevertje dat we aangeboden krijgen smaakt naar meer. We kopen een brood. “Dat kunnen we vanavond met wat kaas als avondmaal eten, in de tuin van Villa Zeezicht.”
De Wall of Remembrance is onze laatste halte. De muur werd, met de steun van president Mbeki, opgericht ter herdenking van de protesten en de slachtoffers van de verplichte verhuizing - zeg maar deportatie - van mensen van Crossroads naar Khayelitsha. De tekst in mozaïek spreekt voor zich: “ Let us all support the fight. No to resettlement.” Op een andere mozaïek lezen we: “We demand houses, security and comfort.” “
Of er misdaad is, al dan niet gelinkt aan drugs in Khayelitsha, vraagt Kathleen. “Ja, die is er, maar vooral binnen de gemeenschap. Veel minder of bijna niet tegen bezoekers, mensen van buiten de township. Drugs en criminaliteit worden uiteraard bestreden. Er zijn programma’s om drugsverslaafden te helpen. Belangrijk is dat er over gesproken wordt. HIV en aids waren vroeger een groot probleem, maar sinds het bespreekbaar is geworden, neemt het aantal HIV-patiënten zelfs af.” Louis vertelt ook dat er burgerbewaking is. Opnieuw die solidariteit. Maar dat het wel erg ver gaat. “Als ze een crimineel betrappen, wordt die, ook al is het illegaal, dood geslagen. Als afschrikking.”
De Wall of Remembrance werd symbolisch opgericht tegenover het gerechtshof. “Om de autoriteiten eraan te herinneren dat zoiets nooit meer mag gebeuren.” Als we onze fiets nemen om naar onze lunch te rijden, merkt Annemie enkele kinderen op aan de ingang van het publiek zwembad - er is er maar één voor heel de township. De toegang bedraagt 1 rand. “Kunnen die kinderen de inkom niet betalen?” vraagt Annemie. “Dat zou kunnen,” antwoordt Louis, maar hij vindt het geen goed idee om hen zelfs die ene rand te geven. “They’ll get used to it,” antwoordt hij. “En de volgende keer dat ze mij zien... En voor je het weet staan ze hier met vijftig,” grapt hij nog.
Na een pittig ritje, vaak aan de rechterkant van de weg, tegen het verkeer in, of op een verhoogd fiets-/voetpad stallen we onze fietsen voor onze lunchplek in Khayelitsha. 4roomed foods staat er op het uithangbord. Abigail Mbalo baseerde haar restaurant op het concept van de 4 room eKasi huizen. Na 17 jaar als tandtechnicus gewerkt te hebben, opende ze haar restaurant in Khayekitsha na een top zes plaats in het derde seizoen van Master Chef South Africa. We krijgen een drie gangen menu om vingers en duimen van af te likken. “Traditional African food with a twist and following the 21th century taste palette,” vertelt ze zelf tijdens onze korte ontmoeting. Helemaal voldaan, in alle opzichten, keren we terug naar Villa Zeezicht.
Tot onze verbazing staat de chauffeur die ons oppikt om de township Khayelitsha te bezoeken om 8 uur al aan de poort van Villa Zeezicht. Wij staan op het punt om te ontbijten. Op onze voucher staat immers “pick up at 9 o’ clock”. Ik krijg ene Louis aan de lijn die me verzekerd dat het geen probleem is. We kunnen rustig ontbijten, al is dat met een in de auto wachtende man eerder relatief. Om kwart voor negen vertrekken we richting Khayelitsha, een kleine 30 kilometer van hier, ca. 25’ rijden. Dat gaat bijzonder vlot. “Zondag, heel anders dan gisteren, toch ook een weekenddag.” “Misschien is zaterdag gewoon een werkdag voor veel mensen en hebben zij alleen zondag vrij.”
In het kantoorgebouw van Khayelitsha Travel worden we opgewacht door Louis, onze gids. De fietsen staan al klaar. Maar hij begint met een vraag:”Waarom hebben jullie gekozen voor een tour door een township?” We leggen uit dat onze reisagente een nichtje is van Annemie en dat zij een bezoek aan de township heeft voorgesteld met de belofte dat het meer zou zijn dan - zoals zij het formuleerde - ‘aapjes kijken’. Dat is ook het laatste waar wij op zitten te wachten. De confrontatie maakt het sowieso al niet eenvoudig om je een ‘juiste’ houding aan te meten. Als het dan beperkt zou blijven tot andermans miserie bekijken... Op Kathleens vraag of we foto’s mogen maken, antwoordt hij: “Ja, maar niet zo maar. Als je iets interessants ziet, vraag het me en ik vertel dan of het kan.” Een eerlijk en geruststellend antwoord.
Voor we vertrekken vertelt Louis meer over het gebouw. Naast Khayelitsha Tours is er ook ruimte voor jonge ondernemers. Ze kunnen er gebruik maken van computers, telefoon en internet. Daarnaast kunnen jongeren ook deelnemen aan creatieve activiteiten. Het gebouw werd gerealiseerd met de steun van de overheid, die ook instaat voor het onderhoud. Aan het verzoek om de losgerukte metalen bekleding van de dakoversteken te repareren - herhaaldelijke mails - is nog geen gevolg gegeven.
Voor we per fiets vertrekken, neemt Louis ons mee naar “ our little table mountain in Khayelitsha”. Op de top - 164 trappen hoog - bevindt zich een houten platform. Sommige treden zijn eveneens aan herstelling toe, maar het daartoe voorziene budget ging helemaal naar de beheersing van de waterschaarste van vorig jaar. Vanop het platform in de zandduinen - Khayelitsha ligt tussen de kust van False Bay en de N2 - kijk je langs alle kanten uit over de reusachtige township. Net zoals in Soweto kun je die opdelen in drie ‘welvaartsniveaus’: de informal of illegal, waar de armsten wonen, meestal in shanks, de semi-formal en de formal, waar de mensen met meer geld, vaak ook de betere beroepen wonen. “Niet iedereen die rijk(er) is of wordt, trekt weg uit de township. Sommigen gaan eerst weg, maar komen later terug. Een bewijs dat je ook in een township een goed leven kan leiden.” Vaak zijn het vrije beroepen. “Dat is goed voor de economische ontwikkeling en het zelfvertrouwen van de bewoners. De solidariteit tussen de bewoners is groot.”
“Khayelitsha telt ongeveer 2,5 miljoen inwoners en heeft een oppervlakte van circa 47 x 39 kilometer,” vertelt Louis. “De township is vrij recent, van 1985. Vroeger woonden de mensen in Crossroads, dichter bij de stad en bij hun werk. Omdat de overheid het steeds groeiende aantal migranten niet aankon, werd beslist om de mensen - tegen hun zin - te verhuizen naar Khayelitsha, wat “nieuwe thuis” betekent. Er werden huizen gebouwd, de 4roomed houses. Huizen met zogezegd 4 kamers: een woonkamer, een keuken en een slaapkamer. Veel te klein voor onze families van soms wel 15 mensen. In feite waren het één-kamer-huizen.” Na hevige protesten, met geweld waarbij talrijke slachtoffers vielen, werden heel wat mensen van Crossroads hervestigd in Khayelitsha. “En omdat ze daar toch moeten wonen, proberen ze er het beste van te maken. Je moet vooruit kijken, niet naar het verleden.” Dat lijkt echt wel een typisch Zuid-Afrikaanse ingesteldheid. Een van de redenen waarom ze altijd zo vrolijk zijn? Een verklaring voor hun eeuwige glimlach? Het verklaart alleszins waarom een man als Nelson Mandela die 27 jaar opgesloten geweest is, toch positief is gebleven en waarom Ahmed Khatrada, politiek gevangene 468/64 van 1964 tot 1982 over Robbeneiland zei: “We want Robben Island to reflect the triumph of freedom and human dignity over oppression and humiliation.”
Op het platform staat ook een geel frame. Het tweede of derde dat we zien. De Tafelberg vormt steeds de achtergrond. Louis maakt een foto van ons vier terwijl we “spinach king” moeten roepen, de armen wijd open gespreid. “Waarom net “spinach king?” Dat komen we straks te weten. Van hieruit zie je de Tafelberg langs de achterkant en ziet hij er helemaal niet zo plat uit. “Maar wat zien jullie in de berg als je je fantasie laat werken?” vraagt Louis. Volmondig antwoorden we : “Een liggende mens.” “Inderdaad, een slapende reus.” Waar hebben we dat nog gezien, of werden we verondersteld om het te zien? Naast Cape Town slaapt er ook in Drakensbergen, in Giant’s Castle een reus.
“This is False Bay. Do you have any idea why it is called so?” Onze antwoorden voldoen niet. “Veel schepen die Cape Town wilden bereiken, vergisten zich van baai. Dus dit was de ‘valse’ baai. Louis vertelt ook nog dat veel mensen denken dat de Atlantische en de Indische Oceaan bij elkaar komen aan Kaap de Goede Hoop. De plaats waar het respectievelijk koude en warmere zeewater elkaar ontmoeten. Maar dat klopt niet. Dat gebeurt in Cape Agulhas, een heel eind verder naar het oosten, tevens het meest zuidelijke punt van Afrika.
De eerste meters van onze fietstocht - goede fietsen deze keer - rijden we door de rijkere buurt, met grotere huizen die goed onderhouden worden. Als eerste stop bezoeken we, of beter nemen we deel aan, een religieuze viering. Het is zondag. “Een van de tientallen religieuze strekkingen die in Khayelitsha vertegenwoordigd zijn,”vertelt Louis. “We blijven hier een half uur,” had hij vooraf aangekondigd. “Een half uur? Dat zal wel een grap zijn.” Het gezang schalt aan - naar schatting - minimaal 100 dB uit de boxen, buiten zowel als binnen. Het is een aanslag op onze gehoororganen. “Zou god doof zijn en moeten ze daarom zo luid zingen? Of misschien is hij heel ver weg?”
We worden hartelijk, met een omarming ontvangen door twee dames en nemen plaats. Vooraan in het eenvoudige, betonnen gebouw wandelt een vrouw al zingend heen en weer, begeleid op piano. De rest van het gezelschap zingt en danst mee of zit ingetogen, het hoofd voorover gebogen op een stoel. Plots staat een vrouw recht, in tranen wordt ze naar voor begeleid. “Zou ze in trance zijn of brengt het gezang te veel emoties naar boven?” Wat er gezongen wordt, begrijpen we niet, maar het heeft zeker impact. Iedereen is feestelijk - op zijn zondags - gekleed. Heren in kostuum, vrouwen in kleurrijke kleedjes en jurken. Het is wachten op de priester. Die is al even feestelijk en kleurrijk, maar wel in pak en das, uitgedost. Hij spreekt aan een bijzonder hoog tempo. Het enige woord dat ik versta, is “halleluja”. Om de paar woorden herhaalt hij het. Even later worden we gevraagd om ons voor te stellen. Net zoals alle andere mensen die hier voor de eerste keer zijn. Wij houden het kort, in tegenstelling tot enkele anderen die een heel verhaal vertellen. Dat denken we toch. “Mensen komen van ver,” volgens Louis. Iedereen in de ‘kerk’ zweet zich te pletter. Geregeld wordt een zakdoek boven gehaald. Om zweet of tranen af te vegen. Ik krijg het benauwd als ik aan de mannen in pak denk. Ondertussen is ook de over-emotionele vrouw, begeleid en ondersteund door twee mannen teruggebracht. De tranen rollen nog steeds over haar wangen en ze praat, murmelt luidop. De kinderen die in twee rijen op de grond in het middenpad kijken met grote ogen naar haar op. “Nog vijf minuutjes,” zegt Louis. Zo lang houden we het niet meer vol. Ten afscheid krijgen we nog een knuffel van de ons ontvangende dames, als dank voor onze aanwezigheid.
Terwijl we verder rijden, valt het ons op hoe joviaal en uitbundig mensen elkaar hier begroeten. Even verder roept een man dat hij met ons wil praten. Hij baat een restaurant uit. Als we vertellen dat we Belgen zijn, vertelt hij dat hij enkele weken geleden de Belgische premier hier ontvangen heeft, samen met de minister van economie. “Zou het Charles Michel geweest zijn?” “En wie is minister van economie?” “Tja, dat kunnen er meerdere zijn. We hebben er op zijn minst drie.” Achteraf schiet me te binnen dat Alexander De Croo enkele weken geleden op bezoek was in Zuid-Afrika. Hij hield er een opgemerkte speech. De man zweert bij het woord socialisme. “Dat is het enige dat de mensen hier kan helpen. “Het kan niet dat iemand rijkelijk eet als een ander niets te eten heeft. Solidariteit is noodzakelijk. Je moet delen.” Zelf heeft hij als ‘community leader’ een eigen project voor jongeren opgezet. Naast zijn restaurant is er een afdak waaronder die jongeren, vaak zogenaamd verloren jongeren, de auto’s van de klanten moeten wassen, tegen betaling. Het geld is voor hen. “Ik hou daar niks aan over. “Ze wassen niet alleen auto’s, ze leren ook dat werken loont en ik breng hen een aantal vaardigheden bij, zoals leiderschap, management.”
Op onze tocht naar de Wall of Remembrance passeren we het station - er zijn er vijf in Khayelitsha - en de grootste shopping mall - jawel een heus, flink uit de kluiten gewassen shopping center. Het is er bijzonder druk. “Aan het begin van de maand, als iedereen zijn loon ontvangen heeft, is het hier een drukte van jewelste. Alle mensen die Louis begroeten, begroeten ook ons. Wat een ambiance. We houden halt bij de Spinach King. “Vandaar dat we dat daarstraks moesten roepen.” Een prachtig voorbeeld van een ondernemende jongeman. Volgens Louis de enige in de wereld die spinaziebrood bakt. Het lijkt geen voor de hand liggende combinatie, maar ze smaakt wel. “Het resultaat van een initiatief om meer mensen groenten te laten eten. Waarom de combinatie spinazie en brood? Hij heeft zelf ontdekt, gegoogled, dat spinazie een heel gezonde groente is, veruit de gezondste en brood eet iedereen. Met zijn idee en een startkapitaal van 40 rand - net geen 3 euro - is hij naar de verantwoordelijken van het shopping center gegaan. Die vonden het de moeite waard om te ondersteunen. Ondertussen heeft hij ook een zaak in Amsterdam en plannen om nog internationaler te gaan.” Het proevertje dat we aangeboden krijgen smaakt naar meer. We kopen een brood. “Dat kunnen we vanavond met wat kaas als avondmaal eten, in de tuin van Villa Zeezicht.”
De Wall of Remembrance is onze laatste halte. De muur werd, met de steun van president Mbeki, opgericht ter herdenking van de protesten en de slachtoffers van de verplichte verhuizing - zeg maar deportatie - van mensen van Crossroads naar Khayelitsha. De tekst in mozaïek spreekt voor zich: “ Let us all support the fight. No to resettlement.” Op een andere mozaïek lezen we: “We demand houses, security and comfort.” “
Of er misdaad is, al dan niet gelinkt aan drugs in Khayelitsha, vraagt Kathleen. “Ja, die is er, maar vooral binnen de gemeenschap. Veel minder of bijna niet tegen bezoekers, mensen van buiten de township. Drugs en criminaliteit worden uiteraard bestreden. Er zijn programma’s om drugsverslaafden te helpen. Belangrijk is dat er over gesproken wordt. HIV en aids waren vroeger een groot probleem, maar sinds het bespreekbaar is geworden, neemt het aantal HIV-patiënten zelfs af.” Louis vertelt ook dat er burgerbewaking is. Opnieuw die solidariteit. Maar dat het wel erg ver gaat. “Als ze een crimineel betrappen, wordt die, ook al is het illegaal, dood geslagen. Als afschrikking.”
De Wall of Remembrance werd symbolisch opgericht tegenover het gerechtshof. “Om de autoriteiten eraan te herinneren dat zoiets nooit meer mag gebeuren.” Als we onze fiets nemen om naar onze lunch te rijden, merkt Annemie enkele kinderen op aan de ingang van het publiek zwembad - er is er maar één voor heel de township. De toegang bedraagt 1 rand. “Kunnen die kinderen de inkom niet betalen?” vraagt Annemie. “Dat zou kunnen,” antwoordt Louis, maar hij vindt het geen goed idee om hen zelfs die ene rand te geven. “They’ll get used to it,” antwoordt hij. “En de volgende keer dat ze mij zien... En voor je het weet staan ze hier met vijftig,” grapt hij nog.
Na een pittig ritje, vaak aan de rechterkant van de weg, tegen het verkeer in, of op een verhoogd fiets-/voetpad stallen we onze fietsen voor onze lunchplek in Khayelitsha. 4roomed foods staat er op het uithangbord. Abigail Mbalo baseerde haar restaurant op het concept van de 4 room eKasi huizen. Na 17 jaar als tandtechnicus gewerkt te hebben, opende ze haar restaurant in Khayekitsha na een top zes plaats in het derde seizoen van Master Chef South Africa. We krijgen een drie gangen menu om vingers en duimen van af te likken. “Traditional African food with a twist and following the 21th century taste palette,” vertelt ze zelf tijdens onze korte ontmoeting. Helemaal voldaan, in alle opzichten, keren we terug naar Villa Zeezicht.
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
